Cumhuriyet Tarihinde Türk Sporu
Türk sporunu en üst seviyelere
çıkarabilmek için, geçmişten ders alarak ve mevcut durumu iyi analiz ederek
geleceğe yönelik uzun vadeli kalkınma planlarının yapılması ve sporda yeniden
yapılanmaya gidilmesi ülkemiz için önemli bir ihtiyaçtır. Bu amaç
doğrultusunda, Türkiye Cumhuriyetinin 85. yılında “Türk Sporu ne kadar başarılı
olmuştur?“ sorusuna somut şekilde cevap vermemiz gerekmektedir.
Futbol branşı hariç, sporda başarının gerçek
göstergesi dört yılda bir düzenlenen Olimpiyat Oyunlarıdır. Diğer ikinci kriter
ise, Olimpiyat Oyunlarının yapılmadığı diğer 3 yıldaki, Dünya ve Avrupa
şampiyonalarıdır. Türk Sporunun başarısının değerlendirilmesinde, 1924
yılındaki Paris Olimpiyat Oyunlarından 2008 Pekin’e kadar olan süreç dikkate
alınmalıdır. Bu amaçla, her Olimpiyat Oyunu; (1) toplam sporcu sayısı, (2) iştirak edilen toplam spor branşı sayısı, (3) kazanılan altın madalya sayısı ve (4)
kazanılan
toplam madalya sayısı kriterlerine göre değerlendirilmiştir.
Olimpiyat Oyunlarına en çok sporcu ile
katılım 1948 ve 2008’de gerçekleşmiştir. Pekin, 68 sporcu ile zirve yapmıştır (bkz. grafik 1). Son 20 yılda Olimpiyatlara katılan sporcuların sayısı sürekli
artış eğilimi göstermektedir.
Olimpiyatlarda Türkiye en çok 11 spor branşı ile 1992
de Barselona da ve 12 spor branşı ile 2008 Pekin de temsil edilmiştir (bkz. grafik 2).Sidney ve Atina’ya kıyasla katıldığımız spor branşı sayısı 2
artmıştır.
Londra (1948) ve Roma’da (1960) kazanılan 6 ve 7 altın
madalyadan sonra Türk Sporu 1972 Münih Olimpiyatlarında dibe vurmuştur. Türk
sporunun “Fetret
Devri“
sayılabilecek 1972-1984 yılları arasında ülkemiz altın madalyaya hasret
kalmıştır. Seul’de başlayan altın kazanma başarımız 4 altın ile 1996’da
Atlanta’da zirve yapmış ve bu tarihten itibaren Pekin’deki 1 altın seviyesine
inmiştir (bkz. grafik 3). Türkiye adına 66 kiloda altın madalyayı
kazanan
Ramazan Şahin Türk Spor Sisteminin bir ürünü değildir. Kendisi 18 yaşında
ülkemize gelmiştir.
Altının dışındaki gümüş ve bronz madalyaları kazanmakta önemli bir
başarıdır. Bu bakımdan her Olimpiyatta kazanılan toplam madalya sayısını
dikkate almak Türk Sporunun başarısının değerlendirilmesinde önemli bir
kriterdir. 1948’de Londra’da kazanılan 11 ve 1960’da Roma’da kazanılan 9
madalyadan sonra en çok madalya 2004 Atina ve 2008 Pekinde kazanılmıştır (bkz. Grafik 4). Altın madalya sayısında azalmanın en önemli sebeplerinden ikisi
de, Türk Antrenörlerin en güncel şekilde “spor bilimlerini ve teknolojisini“ kullanamaması ve
yöneticilerin “saha dışı organizasyonları“ yeterince
anlayamamasıdır. Bu noktada eğitim her zamankinden daha önemli bir konuma
gelmiştir. Antrenör eğitimi niteliği ve gelişim basamakları yeniden
düzenlenmelidir.
Olimpiyatlarda kazılan altın madalya sayısında son 12
yıldaki azalma eğiliminin dışında, oyunlara katılan toplam sporcu sayısı,
iştirak edilen spor branşı sayısı ve kazanılan toplam madalya sayısı bakımından
geçmiş yıllara göre başarı sayılabilecek önemli artışlar vardır.
Buraya kadar 85 yılda
yapılanları kendi içimizde değerlendirdik.
Eğer Olimpiyat Oyunlarında ilk 5 ülke arasına girmek istiyor isek,
spordaki mevcut durumumuzu kötü olarak niteleyip hükümetleri ve spor
bürokrasisini suçlamanın kimseye faydası olmayacağını bilmeliyiz.
Mademki 2000 yılından
itibaren Olimpiyat Oyunlarını hedefleyen bir ülke olduk, bu başarıya ulaşmak
için gerekenleri birlikte planlamak için gayret etmeliyiz.
Avustralya ve Çin’in Olimpiyat Oyunlarına talip olmadan önce tüm
olimpik sporlarda “sporcu geliştirme
programını“ uygulamaya başladı. Buna
Uluslararası Olimpiyat Komitesi bünyesinde (IOC) kulis çalışmaları ile
tesisleşme eşlik etti. Sonuçta her iki ülkede başarılı oldu. Peki “Biz ne yapıyoruz?“ sorusuna cevap vermeliyiz.
En son yapacağımız şeyi “Olimpiyat Oyunlarına talip olmayı“, ilk önce yapıyoruz. Genel
başarı düzeyimizin artışı için 3 temel stratejiyi takip etmemiz
gerekecektir; (1) sporun yaygınlaştırılması, (2) sporun geliştirilmesi ve (3) sporun mükemmelleştirilmesi.
Türk Sporunun 3 Temel Hedefi
(1) Sporun Yaygınlaştırılması
Her yaştaki Türk vatandaşına yaşam boyu
spor yapma alışkanlığı kazandırmaktır. Bu hedef, her iki cinste toplumun büyük kesiminin özellikle gençlerin
ve engellilerin gönüllü olarak serbest zamanlarında katıldığı, fiziksel,
ruhsal, zihinsel, sosyal ve ahlaki açıdan fayda sağlayan, zevk alınarak ve yaşam kalitesini
yükselterek yapılan fiziksel aktiviteleri (rekreasyonel
sporlar) kapsamaktadır.
(2) Sporun Geliştirilmesi
İlköğretim birinci sınıftan itibaren
Olimpiyat Oyunlarına kadar uzanan süreçte seçilen yetenekli sporcuların
yetiştirilmesidir. Bu süreçte, toplam 8-10 yıllık süreyi kapsamaktadır (uzun vadeli sporcu geliştirme programı).
Toplam 10000 saati bulan çalışmalar, sporculara 5-6 evrede yaptırılmaktadır. Bu
evreler şunlardır;
|
Sporcu Gelişim Evreleri
|
Erkekler
|
Kızlar
|
|
1.Temel Hareketler (Fundamental) Evresi
|
6–9 yaş
|
6–8 yaş
|
|
2. Oyun Oynama ve Uygulama Yapmayı Öğrenme
Evresi
|
9–12 yaş
|
8–11 yaş
|
|
3. Çalışma Kapasitesinin Geliştirilmesi
|
12–16 yaş
|
11–15 yaş
|
|
4.Müsabaka ve Yarışmacılığa Hazırlık
|
16–18 yaş
|
15–17 yaş
|
|
5.Kazanmak için Çalışma
|
18>
|
17>
|
|
6.Emeklilik
|
|
|
(3) Sporun Mükemmelleştirilmesi
Milli sporcuların ve milli olmaya aday
sporcuların en koşullarda antrenman yapabileceği “milli antrenman merkezlerinin“
kurulmasını takiben 8–12 yıl sonra Olimpiyat Oyunlarını organize etmektir. Bu hedefi
gerçekleştirmeden önce, muhakkak birinci ve ikinci hedefe ulaşılması gerekir.
Organizatör ülkenin madalya sıralamasında ilk üçe girmesi bir zorunluluktur.
Bu üç temel hedef, iller ve ulusal düzeyde
gerçekleştirilmelidir. Sporda kalkınma illerden başlamalıdır.
Sporun Geliştirilmesinde İşbirliği Yapması
Gereken Kurumlar
Ülkemizin spor alanında başarılı
olabilmesinde öncelikle işbirliği yapması gereken kurumlar şunlardır; Milli
Eğitim Bakanlığı (MEB), Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK), Radyo
ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Büyükşehir
Belediyeleri (BB) ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü
(GSGM) veya kurulması önerilen Türk Spor Üst Kurulu (TSÜK).
Bu kurumlar Türkiye’de sporun yeniden yapılanmasında bir bütünün parçaları
olarak yeni görevler üstlenmelidir. Her kurum için yapılması gereken görevler
aşağıda ifade edilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı
MEB’nın bünyesindeki
okullar Türk Sporunun temel sporcu kaynağıdır. Türk sporunun uluslararası
başarısına katkısı çok düşüktür. Orta
öğretimde haftada 1 ve lise birinci sınıfta haftada 2 saatlik ve diğer
sınıflarda seçmeli beden eğitimi dersinin etkili olması bilimsel açıdan mümkün
gözükmemektedir. Okul, dershane ve ev üçgeni arasına sıkışan çocukların
akademik başarıları önemsenirken ruhsal ve fiziksel gelişimleri göz ardı
edilmektedir. Eğitim sistemimizde, sağlıklı gelişimin temel göstergesi olan
fiziksel uygunluk gelişimine yeterli zaman ayrılmamaktadır. Sağlıksız ve şişman
çocuklar, günümüzde çözülmesi gereken en önemli bir sorun olarak ülke
geleceğini tehdit etmektedir. Bugünkü anlayış içerisinde mevcut ders
programları ile sporcu yetiştirmek mümkün gözükmemektedir. İlköğretim ve
liseden beden eğitimi dersleri kaldırılmalıdır. Zaman ve kaynak israfına sebep
olmaktadır. Koşulların
uygun olduğu iller de, beden eğitimi dersleri yerine, “uzun
vadeli sporcu geliştirme programının” birinci ve ikinci basamağını oluşturan “temel
hareketler (fundamental)” ile “oyun oynama ve antrenman yapmayı öğrenme” evresinin
çalışmaları “temel spor eğitimi dersi” olarak günlük eğitimin dışında
haftada en az 3 gün ve her seferinde en az 2 saat verilmelidir. Kısaca, beden
eğitimi öğretmenleri antrenör olarak, koşulları uygun olan okullarda ve illerde
çeşitli spor branşlarında sporcu yetiştirecektir.
Yüksek Öğretim Kurumu
YÖK, spor alanında
araştırmalar yapan, yeni gelişmeleri uygulamaya aktaran, antrenörleri
yetiştiren, performansı ölçen ve değerlendiren 56 beden eğitimi ve spor bölümü
veya yüksekokulunu yöneten bir kurumdur. Günümüzde bu okulların yetiştirdiği
antrenör, beden eğitimi öğretmeni, spor yöneticisi gibi yetiştirdiği ürünler
dünya standartlarında ve ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeyde değildir. Bu
kurumlar eğitim ve araştırma ile birlikte kendi bölgelerinde antrenörlerin ve
sporcuların eğitimine katkıda bulunmalıdır. Sporun bölgesel gelişiminin ve
faaliyetlerinin planlanmasında doğrudan görev üstlenmelidir. Bu amaçla; 56
beden eğitimi ve spor bölümü veya yüksekokulu bölgesel ve Büyükşehir bazında
yeniden yapılandırılarak bir yüzüyle “beden eğitimi ve spor fakültelerine”
diğer yüzüyle de “bölgesel antrenman merkezlerine” dönüştürülmelidir. Bu iki
görev aynı çatı altında toplanmalıdır. Bu fakülteler 4 yıllık lisans eğitimi
ile birlikte MEB’in “Spor Liselerinden mezun olanlar” için
“2
yıllık ön lisans” eğitimini de vermelidir. Bugün GSGM Eğitim Dairesinin
15 gün veya 1 ayda verdiği antrenörlük diplomaları yerine, 1. kademe
antrenörlük, masörlük ve monitörlük yapma yetkisi 2 yıllık spor yüksekokulu
mezunlarına (spor lisesi mezunlarının gidebileceği) verilmelidir.
Radyo Televizyon Üst Kurulu
RTÜK,
radyo ve televizyon yayınlarının düzenlenmesi görevi kapsamında “çocukların
ve gençlerin fiziksel, zihinsel, ruhsal ve ahlaki gelişimini olumsuz yönde
etkileyebilecek yayın yapılmamasına” gayret gösterirken devlet ve
özel radyo ve televizyonlarda spor yapmayı özendirecek, spor camiasının
bilgilendirilmesine ve gelişmesine katkı sağlayacak eğitici programları zorunlu
hale getirebilir. Günümüzde bunun tam tersi olan seyir sporları yayınlarda yer
almakta ve toplum seyirci olarak pasifleştirilmekte ve şans oyunlarına
yönlendirilmektedir.
Büyükşehir Belediyeleri ile İl ve İlçe Belediyeleri
BB, futbol branşı dışında uluslararası
düzeydeki olimpik spor branşlarının kulüpleşmesine destek vermelidir. Büyükşehirlerde uluslararası sportif
organizasyonların yapılacağı tesis veya tesis komplekslerinin yapımından da
sorumlu olmalıdır.
İl ve ilçe belediyelerinin ana hedefleri;
bölgelerinde sporun yaygınlaştırılması (çok sayıda insanın spor yapması, rekreasyonel
sporlar) ve geliştirilmesidir. Bu amaçla belediyeler; park, bahçe, havuz, spor
salonları, koşu ve bisiklet yolları yapımını üstlenmelidir.
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (GSGM) veya Türk Spor Üst Kurulu (TSÜK)
GSGM, mevcut yapısıyla
Türk Sporunu taşıyamayacak durumdadır. İkinci dünya savaşından kalma örgütlenme
anlayışıyla uluslararası başarı beklemek yanlış olur. Akredite olmuş özerk spor
federasyonlarının kurulmasıyla sporun merkezden yönetimine son verilmelidir.
Merkezde, sadece
“planlayıcı
ve denetleyici” merkez birime “Türk Spor Üst Kuruluna” ihtiyaç
vardır. Başbakanın ve onun atayacağı bir bakanın başkanlığında; spor bilimci,
YÖK, MEB, RTÜK, spor federasyonları temsilcisi, büyükşehir belediyeleri
temsilcisi, spor basını, ASKF, TMOK, Paralimpik gibi 15-18 temsilciden oluşan
Türk Spor Üst Kurulu görev yapmalıdır. TSÜK, uluslararası müsabakalara, dünya
ve Avrupa şampiyonalarına, Akdeniz Oyunlarına ve Olimpiyat Oyunlarına katılacak
milli sporcuların antrenman yapacağı “milli antrenman merkezlerinin (MAM)” ile performans test ve sağlık merkezleri, spor kütüphanesi, Türk Spor
Müzesi, eğitim merkezi ve spor bilimcilerin yer alacağı Türk Spor Enstitüsü’nün yönetiminden
sorumlu olacaktır.
Taşrada ise,
valinin başkanlığında, üniversite, belediye, Milli Eğitim Müdürlüğü, ASKF,
SHÇEK, İl Sağlık Müdürlüğü, spor kulüplerinin temsilcilerinin yer aldığı “il
spor kurulları” il içi spor faaliyetlerini planlamalı, uygulamalı,
denetlemeli ve değerlendirmelidir. İl spor kurulları bölgesel sporcuların
geliştirilmesinde spor fakültelerinin çatısı altında yer alan “bölgesel antrenman merkezlerinden”
yararlanmalıdır.
·
YİBO ve PİO’lara, beden
eğitimi ve spor bölümü veya yüksekokulu mezunu milli sporcuların bu okullara
beden eğitimi öğretmeni olarak atanması ve bu okullarda temel spor eğitimi
çalışmalarının başlatılması gerekmektedir. Güreş Federasyonunun 2000-2004
yılları arasında (Osman Şansal Dönemi)
YİBO ve PİO’larla ilgili temel hedefi, milli güreşçilerin bu okullarda hem
beden eğitimi hem de güreş antrenörü olarak istihdam edilmesiydi. Oysa mevcut
uygulama bunun tam tersidir. Milli sporcular, YİBO ve PİO’lara atanmak yerine
başka okullara görevlendirilmiştir. Bu durum dikkate alınmadan atamaları
yapılmaktadır.
·
Taşra’da kulüpleşme; belediyeler,
üniversiteler, il özel idaresi gibi kuruluşlar tarafından üstlenilmelidir.
·
Spor federasyonlarına özerklik, federasyon
başkanı ve genel sekterinin, “yöneticilik eğitimi kursunu” başarı
ile tamamlamasından sonra verilmelidir. Federasyon başkanı adayları zorunlu
şekilde yöneticilik formasyonu tamamlamalı ve nasıl bir yönetim sergileyeceğini
“stratejik
planla” ortaya koymalıdır. Federasyonlar, bankalar gibi elektronik
ortamda sürekli denetlenmelidir.
·
Kulüpleşmeyi teşvik edici
tedbirlerin alınması: Belirli ekonomik büyüklükteki kuruluşlara kulüp kurma zorunluluğu
getirilmelidir. Kulüplerin faaliyet gösterecekleri spor
branşları Spor Üst Kurulu tarafından belirlenmelidir. Spor alanına yatırım yapacak kuruluşlar ve iş adamları vergiden
muaf tutulmalı veya yatırımı özendirici tedbirler alınmalıdır.
·
Spor
Enstitüsü, 3 milli antrenman merkezinin (MAM) bünyesinde
bulunduran bir kurumdur. TSÜK’e
bağlıdır. Bu merkezlerin
açılma gerekçesi olarak şunların bilinmesinde yarar vardır. Bir çok spor branşında milli
takımlar farklı yerlerde çalışmalar yapması sebebiyle her biri ayrı ayrı spor
hekimliği, fiziksel terapi, kondisyon merkezi, psikolojik destek, beslenme,
biyomekanik, performans analizi, yorgunluk ve toparlama konularında yardıma
ihtiyaç duymaktadır. Milli takımların çoğu bu destekten yeterince
yararlanamamaktadır. Her milli takımın ayrı hizmet talebi maliyeti arttırmakta
ve kaliteli elemanlarının teminini mümkün kılmamaktadır. Bu sebeplerden, milli
takımların “Milli Antrenman
Merkezlerinde” toplanması ve ortak hizmetten faydalanması, bilgi ve
becerilerin paylaşılması, maliyet ve insan kaynakları açısından önemli
kazanımlar sağlayacaktır. Uluslararası sportif organizasyonlarda
ülkemizi temsil edecek ve temsil etmeye aday sporcuların eğitildiği, her türlü imkânla
donatılmış birimlerdir. İdari olarak TSÜK’na bağlı olmalıdır. Bu merkezlerin
Erzurum, Bolu ve Antalya da yapılması Türk Sporunun ihtiyaçlarının karşılanması
için yeterli olacaktır. Bu üç merkez, sporla ilgili tüm konularda araştırma yapan ve
eğitim veren “Türk Spor Enstitüsü” çatısı altında birleşecektir. Spor
Enstitüsü, bugünkü GSGM Eğitim Dairesi ve Sporcu Sağlık merkezlerinin (SESAM)
birleştirilmiş ve geliştirilmiş bir modelidir. Spor Enstitüsü bünyesinde şu
birimlerin yer alması gerekmektedir;
- Spor Branşlarına Yönelik
Çalışma Programlarını Planlama ve Değerlendirme Birimi.
- Sağlık Hizmetleri Birimi.
- Spor Bilimleri Birimi.
- Eğitim ve Araştırma Birimi.
- İnternet ve Sportif Yayınlar
Birimi.
- Kondisyon Merkezi.
- Finans ve Satın Alma Birimi.
- Milli Takım Kamp Merkezi
Yönetim Birimi.
- Kütüphane Birimi.
- Alış-Veriş Merkezi.
- Türk Spor Müzesi.
·
Güreş
Eğitim Merkezleri (GEM) gibi yatılı bir eğitim yerine, sadece o ilin erkek ve kız öğrencilerinin
çeşitli spor branşlarında eğitildiği sporcu
eğitim merkezleri (SEM)
oluşturulmalı ve bu merkezler il spor kurullarının yönetimine verilmelidir.
Sportif çalışmaların başarılı olabilmesi, sporcuların okul başarılarının
öncelikli olarak kabul edilmesi ile mümkün olacaktır.
·
Türk Spor Sisteminin herhangi bir
biriminde göreve alacak kimse, TSÜK tarafından belirlenen asgari standartlara
sahip olup olmadığı, antrenör seviye sınavı gibi tüm değerlendirmeler ÖSYM tarafından
yapılmalıdır. Niteliksiz elemanların sisteme girmesi Türk Sporunun geri kalmasındaki
en önemli sebeplerden birisidir.
·
Yıllık Değerlendirme Raporu,
spor bilimcilerden, ASKF, spor basını mensuplarından, TMOK üyelerinden ve
Olimpiyatlarda altın madalya alan sporcuları yetiştiren antrenörlerden oluşan
kurul tarafından hükümeti ve kamuoyunu bilgilendirmek için yılda bir kez
yayınlanır. Böylece, spor sisteminin her basamağında yer alan birim ve
kişilerin faaliyetleri değerlendirilmiş olur.
Yukarıda belirtilen konular birlikte
alınıp “sporda yeniden yapılanma” değerlendirildiğinde en az 6-8 yıl
sonrası uluslararası başarı beklentisi içerisinde olabiliriz. Kısa sürede elde
edilen başarıların hiç biri sürekli olmayacaktır.
Olimpiyat Oyunlarında
başarılı olma ile rekreasyonel ve engelli spor faaliyetlerinde katılımı
arttırmayı da hedefleyen stratejik planlama yapılmalı ve uygulamaya
konulmalıdır.
Sonuç olarak, günümüz
Türkiye’sinde halkın iradesini temsil eden 61. Hükümet, 85 yıldır “muassır medeniyetler
seviyesine“
çıkamayan Türk Sporunu hakkettiği yere çıkarabilme şansına hala sahip olduğunu
bilmeli ve ancak vizyon sahibi bürokratların spor bilimciler ve spor adamları
ile işbirliği içerisinde bu büyük hedefe ulaşacağını bilmelidir.
Türk Spor Üst Kurulu (TSÜK)
a)Yapısı ve Üyelerin Görevlendirilmesi
Türkiye’de sporun ve fiziksel
aktivitenin yaygınlaşmasını ve gelişmesini destekleyen Milli Spor sisteminin
merkezi organı olan ve Hükümet adına ulusal spor faaliyetlerini yöneten,
rehberlik ve finanse eden Türk Spor Üst Kurulu Bakanının atayacağı 12 üye ve
Milli Eğitim Bakanlığı, Yüksek Öğrenim Kurumu, Türk Milli Olimpiyat Komitesi ve
Türkiye Paralimpik Komitesinin belirleyeceği birer temsilciyle birlikte toplam
15 üyeden oluşur. Bakan bu üyelerin;
2’si beden eğitimi ve spor alanındaki
doçent veya profesörlerden,
1’ini en son Olimpiyat Oyunlarında ilk
üçe girmiş spor branşlarının federasyonu
başkanlarından,
1’ini Olimpiyat Oyunlarında dereceye
giremeyen spor branşlarının federasyon başkanlarından,
1’ini Devlet Planlama Teşkilatından;
1’ini spor yazarlarından;
1’ini büyükşehir belediye
başkanlarından;
1’ini il veya ilçe belediye
başkanlarından;
1’ini sporla
ilgili birlik, dernek, konfederasyon vakıf vb. gibi kuruluşların başkanlarından;
1’ini uluslararası platformda başarılı
olmuş kulüp başkanlarından,
1’ini Türkiye’de sporu destekleyen iş
adamları arasından atar.
Diğer 4 üyenin 1’i Milli Eğitim
Bakanlığınca, 1’i Yüksek Öğrenim Kurumunca, 1’i Türk Milli Olimpiyat
Komitesince, 1’i Türkiye Paralympic Komitesince belirlenir. Spordan Sorumlu
Bakan, federasyon başkanları hariç üyelerden birini Spor Yüksek Kurulu Başkanı
olarak atar.
Türk
Spor Üst Kurulunu Oluşturan Bakan veya Başbakan Tarafından Atanan ve İlgili
Kurumlarca Temsilci Olarak Görevlendirilen Üyelerin Dağılımı.
|
Üyenin Özellikleri
|
Üye Sayısı
|
Görevlendirme Şekli
|
|
Beden eğitimi ve spor alanındaki doçent veya
profesörlerden
|
2
|
Bakan
Atar
|
|
En son Olimpiyat Oyunlarında ilk üçe girmiş spor
branşlarının federasyonu başkanlarından,
|
1
|
|
Olimpiyat Oyunlarında dereceye giremeyen spor branşlarının
federasyon başkanlarından,
|
1
|
|
Devlet Planlama Teşkilatından;
|
1
|
|
Spor yazarlarından;
|
1
|
|
Büyükşehir Belediye Başkanlarından;
|
1
|
|
il veya ilçe belediye Başkanlarından;
|
1
|
|
Sporla ilgili birlik, dernek, konfederasyon
vakıf vb. gibi kuruluşların başkanlarından;
|
1
|
|
Uluslararası platformda başarılı olmuş kulüp
başkanlarından,
|
1
|
|
Türkiye’de sporu destekleyen iş adamları arasından
|
1
|
|
Milli Eğitim
Bakanlığınca
|
1
|
Temsilci
|
|
Yüksek Öğrenim
Kurumunca,
|
1
|
Temsilci
|
|
Türk Milli Olimpiyat
Komitesince,
|
1
|
Temsilci
|
|
Türkiye Paralympic
Komitesince,
|
1
|
Temsilci
|
|
T O P L A M
|
15
|
|
b)
Görev Süresi
Bakan tarafından atanan üyelerin görev
süresi 4 yıldır. Yüksek Öğrenim Kurumu, Türk Milli Olimpiyat ve Türkiye
Paralimpik Komitesinin temsilcilerinin görevlendirilmesi ve görevlerinin
sonlandırılması ilgili kurumun en üst amirinin yetkisi dahilindedir. Yüksek
Kurul Üyeliği için yaş sınırı 61 yaştır. Görev sırasında 61 yaşına basan
üyelerin yerine bakan veya yetkili kurumlarca görevlendirme yapılır.
c)
Görevden Alma
Toplantılara resmi mazereti olmaksızın
2 defa gelmeyen üyelerin görevleri Spor Yüksek Kurulu Başkanının teklifi ve
Bakanın onayıyla sona erdirilir. Üyeler TSÜK Başkanına, TSÜK Başkanı da
istifasını Bakana veya başbakana bir dilekçeyle sunar.
d)
Toplanması ve Karar Alması
Spor Yüksek Kurulu
Başkanının belirleyeceği tarih ve gündemde, her ay 1 kez olağan, Kurul
Başkanının gerekli gördüğü hallerde olağanüstü toplanabilir. Bu kurulun toplantı nisabı (yeter sayısı)
kurul üye tamsayısının yarıdan fazlasıdır. Kararların alınmasında oy çokluğu
esası uygulanır. Her üye oyunu kabul veya ret yoluyla vermekle görevlidir.
Çekimser oy kullanılmaz. Oylamada eşitlik halinde Kurul başkanının oyu 2
sayılır. Kurulun kararları kesindir. Kurulun
sekretarya hizmetleri TSÜK Genel Sekreterliği
tarafından yürütülür. Konseyin toplantı gün ve gündemini Başkan belirler.
Spor Üst Kurulunun
Görevleri
Genelde;
(1) sporun gelişmesine rehberlik ve koordine edecek esasların
belirlenmesi ve sporla ilgili tüm birimlerin değerlendirilmesi ve denetlenmesi;
(2) Hükümetin veya bakanın talebi olduğunda veya onun inisiyatifinde,
sporla ilişkili tüm sorunlarda önemli görüşlerin, önerilerin, tavsiyelerin ve
planlanan çalışmaların görüşülmesi gibi temel iki alanda sorumluluğu olan Türk
Spor Üst Kurulunun özel görevleri şunlardır:
1.
Gelecekteki Türk Sporunun vizyonu belirleyecek stratejik planın hazırlaması, Türk
Spor Sisteminin yeniden yapılanması ve hareket planın hazırlamasını sağlayarak
ana hedeflerin başarılması doğrultusunda üniversiteler, Türk Silahlı
Kuvvetleri, Milli Eğitim Bakanlığı, belediyeler, sivil toplum örgütleri ve iş
dünyasıyla işbirliğini sağlamak, gelişim ve faaliyetleri değerlendirmek için
uygun koşulların sağlanması,
2. Türk Spor Üst Kurulu a)
Akreditasyon Merkezi, b)Milli Antrenman merkezlerinin şemsiye kuruluşu Türk
Spor Enstitüsü, b) TSÜK Genel Sekreterliği, c) Teftiş Kurulu, e)Şans Oyunları
Başkanlığının başkan ve yönetim Kurulu üyelerini seçer.
3.Kendisine bağlı organlar
Türk Spor Enstitüsü, TSÜK
Genel Sekreterliği, Teftiş Kurulu, Akreditasyon
Merkezi, Şans Oyunları Merkezinin çalışma esaslarını belirlemek, finanse etmek
(bütçelendirmek) ve denetlemek,
4.Spor Federasyonlarının özerkleşmesi
için usul ve esasları belirlemek,
5.Spor Federasyonlarının ulusal ve
uluslararası alandaki faaliyetlerinin finanse edilmesi, denetlenmesi ve
değerlendirilmesi,
6.Yeni yarışma
sporlarının, rekreasyonel sporlar ve aktivitelerin tanıtımı, gelişimi ve
örgütlenmesi konusunda gerekli tedbirleri almak ve esasları belirlemek,
7.Antrenör, yönetici, hakem,
sporcu, masör ve sporla ilgili diğer
elemanların eğitimini ve akkreditasyonunu sağlamak için usul, esas ve
standartları belirlemek,
8.Geleneksel sporların ve engellilerle
ilgili sportif faaliyetlerin finanse edilmesi, denetlenmesi ve
değerlendirilmesi,
9.Bayanlara yönelik sportif
faaliyetlerin ve fiziksel aktivitelerin yaygınlaşmasını sağlamak,
10.Spor bilimleri ve hekimliği,
kondisyon geliştirme ve toparlanma metotları alanında araştırma ve geliştirme
çalışmalarını desteklemek, süreli yayınlar çıkarılması ve spor alanında
dünyadaki gelişmeleri en kısa zamanda Türk sporuna tanıtılması konusunda
gerekli tedbirleri almak, bilginin internet ortamında ve kitap dergi gibi
yayınlarla paylaşılması için gerekli planlamayı yapmak,
11.Sporun pazarlanması konusundaki
esasları belirlemek ve gerekli tedbirleri almak,
12. Rekreasyonel ve yarışma sporlarını her ikisinde iyi
yönetim standartlarını ve “fair play’i” sağlamak,
13. Olimpik ve rezerv takımlarda yer alan sporcular
için burs programının esaslarını belirlemek, finanse etmek ve denetlemek,
14.Milli antrenman merkezlerinin
kurulması ve ülke genelinde spor tesislerinin yapımı, bakımı ve onarımıyla
ilgili planlama yapmak veya hazırlanan plan ve programları değerlendirmek ve
onaylamak,
15.Sporda dopingle
mücadele etmek,
16.Müsabaka, eğitim,
kültürel değişim programları ve ticari konularda diğer ülkelerle antlaşma
imzalamak ve uygulamak,
17.Ulusal ve Uluslar arası
alanda Sportif yarışmalarda, başarılı sporcu,
teknik direktör, antrenör, beden eğitimi öğretmeni, okul müdürü ve kulüp
başkanı, masör ve idarecilerin ödüllendirilmesiyle
ilgili esasları belirlemek,
18. Spor Federasyonlarıyla
TSÜK Genel Sekreterliği ve Spor Yüksek Kurulunun internet ortamında iletişiminin
sağlanması için Türkspor.net ağının kurulma esaslarını belirlemek,
19. İl ve ilçelerde
belediyelere devredilen tesislerin dışındaki tesislerin işletilmesi ve
işlettirilmesi konusunda planlama ve antlaşma yapmak,
20. Tüm spor federasyon
başkanları ve yönetim kurulları hakkında Mevzuata aykırı iş ve işlemler
sebebiyle mahkemelerce nihai karar verilinceye kadar görevlerine devam edip
etmemeleri konusunu karara bağlamak,
21.Spor kulüpleri, Milli
Eğitim Bakanlığına bağlı okullar, üniversiteler, belediyeler ve sportif alanda
hizmet veren kuruluşlara yapılacak yardımlarının miktarı, usul ve esaslarını
belirlemek,
22. Türk Spor Enstitüsü, kendi bünyesinde
açılması gereken uygun birimler açılması, bölge spor enstitülerinin kurulması
konusunda üniversitelerle anlaşmanın esaslarını belirlemek ve antlaşma
imzalamak,
23. Stadyum veya salonların
protokol tribünleri ile bu tesislerden ömür boyu yararlanacaklarla ilgili
esasları belirlemek,
24.Sportif
çalışmalara bağlı ahlaki eğitim programlarının planlanması, usul ve esaslarının
belirlenmesi.
25.
Yurt dışında
görevlendirilecek yöneticilere ve sporculara verilecek temsil ödeneklerinin
miktarı ile ilgili usul ve esasları belirlemek,
26. İhtiyaç duyulan her
türlü konuda alt komisyonlar kurmak ve yönetmelikler hazırlamak,
Türk Spor Enstitüsü
Erzurum Palandöken
(2300 m),
Bolu Aladağ (1400 m) veya Ankara
Kızılcahamam (1400 m)
ve Antalya
(30 m)
olmak üzere toplam 3 Milli Antrenman Merkezini çatısı altında toplayan Türk
Spor Enstitüsü Aşağıdaki birimlerden oluşur;
1.Spor Branşlarına Yönelik Çalışma Programlarını Planlama
ve Değerlendirme Birimi: Bu birim dünya ve Avrupa Şampiyonaları, Akdeniz ve
Olimpiyat Oyunlarına hazırlanan milli takımlar ve rezerv (geleceğin takımları)
takımları için ilgili federasyonların önereceği ve Akreditasyon Merkezince
tescil edilmiş en üst düzey antrenörlerle antrenman bilimleriyle ilgili
araştırmacılar tarafından imzalanan sözleşme çerçevesinde çalışmaları yürütür.
Temelde şu çalışmaları yürütür;
a)
Alt Yapı Destek Programları: Bölgesel bazda, Milli Eğitim Bakanlığına okullarda, kulüplerde, spor eğitim
merkezlerinde antrenör, sporcu ve idarecilere eğitim ve teknik destek
sağlanması amaçlanmaktadır. Bu destek okulların tatil dönemlerinde kısa süreli
şekilde Mili Antrenman Merkezlerinde Seçilmiş sporcu, antrenör ve idarecilere
verilirken, diğer zamanlarda ilgili bölgelerde verilir.
b)Rezerv Takımlar Destek Programı: Milli
takımların sporcu akışının sürekliliğini sağlamak için ümit vaat eden
sporculara burslar sağlanarak her yıl gözden geçirme yapılarak 4 yıllık Olimpik
sikluslarda A Milli Takım Teknik Direktörünün denetimindeki antrenörlerle
gelişim ve mükemmelleştirme çalışmaları yapılır.
c)Milli
Takımlar Kamp Programları: Bu programda dünya ve Avrupa Şampiyonaları,
Akdeniz ve Olimpiyat Oyunlarına hazırlanan milli takımlara planlama, spor hekimliği, fiziksel terapi,
kondisyon merkezi, psikolojik destek, beslenme, biyomekanik, performans
analizi, yorgunluk, toparlama ve sosyal konularda sporcuların en üst düzeyde
hizmet sunulur.
2.Sağlık Hizmetleri Birimi: Bu birim
sporcuların sağlık kontrol ve tedavilerinde yardımcı olur. Spor hekimlerinin
sorumluluğunda fizyoterapist ve spor psikoloğu ve yeterli sayıda yardımcı
personelden oluşur. Bu birim Milli Kamp Merkezlerinde çözümlenemeyen sağlık
sorunlarının sözleşmeli hastaneler de çözümlenmesine rehberlik eder.
3.Spor Bilimleri Birimi: Bu birim 4
programı yürütmekten sorumludur;
a)Temel
Spor Bilimleri Programı: Spor branşı gözetmeksizin genel anlamda, Antrenman
bilgisi, biyomekanik, performans analizi, spor psikoloji, spor fizyolojisi,
beslenme, beceri öğrenimi, yorgunluk ve toparlanma, takım yönetimi ve rekreasyon
konularında literatürdeki mevcut bilgiyi Türk sporuna tanıtacak, her yıl altı
ayda ve daha kısa sürelerle bu bilgiyi güncelleştirecektir. Her bilim Kurulu
kendi alanıyla ilgili olarak, sporcu, antrenör, idareci ve diğer elemanların
eğitiminde kullanılacak kitap, CD, film gibi materyalleri basit, orta ve
gelişmiş düzeyler için hazırlayacaktır. Ayrıca, yapılan tüm çalışmalar Türk
Spor Enstitüsünün internetteki sitesinde de güncelleştirilerek yayınlanacaktır.
b)Olimpik Sporlar Araştırma Programı: Olimpiyatlara katılan her
branşla ilgili en son gelişmeleri takip eden, gelişmeleri ve güncellenmiş
bilgileri spor federasyonlarının kullanımına sunan faaliyetleri kapsayacaktır.
Bu programda çalışacak sözleşmeli elemanlar federasyonların teklif ettiği araştırmacı
ve bilim adamları arasından seçilir.
e)Yetenek Araştırma Programı:Tüm spor
branşlarında yetenek seçimi kriterlerinin belirlenmesi, federasyonlarla
işbirliği içerisi yetenek seçim projelerinin gerçekleştirilmesi sağlanır.
Çalışmalarının sonuçlarını internette ortamında güncelleştirerek paylaşıma
açar.
f)Milli
Sporcuları Performanslarının Ölçüm ve Değerlendirme Programı: Bu bölüm
büyük çoğunlukla milli takımların ve rezerv takımların performanslarının tüm öğelerini
kapsayan periyodik ölçümler ve değerlendirmeler yapar.
4.Eğitim ve Araştırma Birimi: Bu birim sporcu,
antrenör, masör, yönetici ve diğer
elemanlarının standartlarını belirler ve derecelendirir. Eğitim
programlarını geliştirir ve yürütür. Eğitim sonrası değerlendirme Akkreditasyon
Merkezi tarafından yapılır.
a)Antrenör ve İdareci Eğitimi Programı:
b)Sporcu
Mesleki Eğitim Programı:
c)Spor
Ahlakı Eğitim Programı:
d)Geleneksel
Sporları Tanıtma, Geliştirme ve Yaygınlaştırma Programı:
e)Yeni
Spor Branşlarının Tanıtımı, Geliştirme ve Yaygınlaştırma Programı:
f)Sporu Toplumda Yaygınlaştırma Programı:
g)Kültürel Değişim Programları: Bu programda farklı kültürleri tanımak ve sporcuların bilgi ve becerilerini geliştirmek için Milli Eğitim Bakanlığı okul sporlarından, Üniversitelerden, başarılı spor kulüplerinden, rezerv takımlardan masrafları kendi kurumları ve/veya Türk Spor Enstitüsü ve/veya sponsorlarca karşılanarak yurt dışına gönderilir. Bu Programın amacı şunlardır; (1) antrenör, yönetici ve sporcuların uluslararası tecrübe kazanmalarını sağlamak, (2) değişik spor kültürleri tanımak,
4.İnternet ve Sportif Yayınlar Birimi: Genel ve spor branşlarına özel kitap, dergi, broşür ve internet sayfalarının hazırlanmasından sorumludur. Her yapılan çalışma projelendirilerek sözleşmeyle dışarıdan elemanlara ücret karşılığı yaptırılır. Yayın hakları Türk Spor Enstitüsünündür.
4.Kondisyon
Merkezi: Tüm Spor
branşlarının ihtiyaç duyduğu kondisyon aletleri, Kardiyovasküler fitness
makineleri, serbest ağırlıklar ve diğer
araç- gereci kapsayan kondisyon merkezi, yüzme havuzu ve saunaları hizmete
sunan birim olacaktır.
5. Finans ve Satın Alma Birimi: Bu birim Türk Spor Enstitüsünün ihtiyaç duyduğu her türlü malzemenin satın alınmasını sağlar. Bütçesini hazırlar.
6.Milli
Takım Kamp Merkezi Yönetim Birimi: Barınma,
beslenme, spor saha, tesislerinin, kafeteryaların işletilmesi, bakım ve onarımından
sorumludur.
6.Kütüphane:
Sporla ilgili her
türlü süreli ve süresiz Türk ve yabancı yayınları erişimi sağlayan birimdir.
7.Alış-Veriş Merkezi: Türk Spor Enstitüsünün ürettiği T-Şort, Eşofman ve hediyelik eşyaların ürünlerinin, Spor kitapları, Dergileri, CD’leri, VCD’leri ve filmlerinin satıldığı birimdir.
8.Türk Spor Müzesi: Bu birim sadece
bir Milli Antrenman Merkezinde kurulur. Cumhuriyet
Öncesi ve sonrası Türk Spor Tarihinin önde gelen sporcularının mumya
heykellerinin, belge, madalya, Kupa, malzeme, araç ve gereç gibi değerlerinin
sergilendiği birimdir.
a)Yapısı
b)Görev Süresi
c)Görevleri
Genelde; (1) sporun gelişmesine rehberlik ve koordine edecek esasların
belirlenmesi ve sporla ilgili tüm birimlerin değerlendirilmesi ve denetlenmesi;
(2) Hükümetin veya bakanın talebi olduğunda veya onun inisiyatifinde, sporla
ilişkili tüm sorunlarda önemli görüşlerin, önerilerin, tavsiyelerin ve
planlanan çalışmaların doğrultusunda Türk Spor Üst Kuruluna sunulmak üzere çalışmalar yapmakla yükümlü bulunan
Türk Spor Enstitüsünün özel görevleri şunlardır:
1. Gelecekteki Türk Sporunun vizyonu belirleyecek stratejik
ve hareket planlarının hem Türk Spor Sistemi hem de Spor branşlarına özel
olarak hazırlaması, madde 1’de ifade edilen ana hedeflerin başarılması
doğrultusunda üniversiteler, Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Eğitim Bakanlığı,
belediyeler, sivil toplum örgütleri ve iş dünyasıyla işbirliğini sağlamak,
gelişim ve faaliyetleri değerlendirmek için uygun koşulların sağlanması
konusunda planlamalar yapmak, usul ve esasları belirleyerek Spor Yüksek
Kurulunun inceleme ve onayına sunmak,
2. Türk Spor Enstitüsü, kendi
bünyesinde açılması gereken uygun birimler açılması teklifini Türk Spor Üst
Kuruluna sunmak, bölge enstitülerinin kurulması konusunda üniversitelerle
antlaşma esaslarını hazırlamak ve Spor Yüksek Kurulunun inceleme ve onayına
sunmak,
3.Kendisine bağlı bölgesel
Spor Enstitülerinin çalışma usul ve esaslarını belirlemek, bölgesel spor
enstitülerinin kurulmasıyla ilgili üniversitelerle antlaşma yapmak, bu
üniversitelere yapılacak olan yardımın usul ve esaslarını belirlemek,
4.Spor Federasyonlarının özerkleşmesi
için usul ve esasları belirlemek,
5.Spor Federasyonlarının ulusal ve
uluslararası alandaki faaliyetlerinin finanse edilmesi, denetlenmesi ve değerlendirilmesi,
6.Yeni yarışma
sporlarının, rekreasyonel sporlar ve aktivitelerin tanıtımı, gelişimi ve
örgütlenmesi konusunda gerekli tedbirleri almak ve esasları belirlemek,
7.Antrenör, yönetici, hakem,
sporcu, masör ve sporla ilgili diğer
elemanların eğitimini sağlamak,
akreditasyonunu sağlamak için usul, esas ve standartları belirlemek,
8.Geleneksel sporların ve engellilerle
ilgili sportif faaliyetlerin finanse edilmesi, denetlenmesi ve
değerlendirilmesi,
9.Bayanlara yönelik sportif
faaliyetlerin ve fiziksel aktivitelerin yaygınlaşmasını sağlamak,
10.Spor bilimleri ve hekimliği,
kondisyon geliştirme ve toparlanma metotları alanında araştırma ve geliştirme
çalışmalarını desteklemek, süreli yayınlar çıkarılması ve spor alanında
dünyadaki gelişmeleri en kısa zamanda Türk sporuna tanıtılması konusunda
gerekli tedbirleri almak, bilginin internet ortamında ve kitap dergi gibi
yayınlarla paylaşılması için gerekli planlamayı yapmak,
11.Sporun pazarlanması konusundaki
esasları belirlemek ve gerekli tedbirleri almak,
12. Rekreasyonel ve yarışma sporlarını her ikisinde
iyi yönetim standartlarını ve “fair play’i” sağlamak,
13. Olimpik ve rezerv takımlarda yer alan sporcular
için burs programının esaslarını belirlemek, finanse etmek ve denetlemek,
14.Milli antrenman
merkezlerinin kurulması ve ülke genelinde spor tesislerinin yapımı, bakımı ve
onarımıyla ilgili planlama yapmak veya hazırlanan plan ve programları
değerlendirmek ve onaylamak,
15.Sporda dopingle
mücadele etmek,
16.Müsabaka, eğitim, kültürel
değişim programları ve ticari konularda
diğer ülkelerle antlaşma imzalamak ve uygulamak,
17.Ulusal ve Uluslar arası
alanda Sportif yarışmalarda, başarılı sporcu,
teknik direktör, antrenör, beden eğitimi öğretmeni, okul müdürü ve kulüp
başkanı, masör ve idarecilerin
ödüllendirilmesiyle ilgili esasları belirlemek,
18. Spor Federasyonlarıyla
TSÜK Genel Sekreterliği ve Spor Yüksek Kurulunun internet ortamında iletişiminin
sağlanması için Türkspor.net ağının kurulma esaslarını belirlemek,
19. İl ve ilçelerde
belediyelere devredilen tesislerin dışındaki tesislerin işletilmesi ve
işlettirilmesi konusunda planlama ve
antlaşma taslağı hazırlamak ve Spor Yüksek Kurulunun inceleme ve onayını
sunmak,
21.Spor kulüpleri, Milli
Eğitim Bakanlığına bağlı okullar, üniversiteler, belediyeler ve sportif alanda
hizmet veren kuruluşlara yapılacak yardımlarının miktarı, usul ve esaslarını
belirlemek,
22. Stadyum veya salonların
protokol tribünleri ile bu tesislerden ömür boyu yararlanacaklarla ilgili
esasları belirlemek,
22.Sportif
faaliyetlerle birlikte Ahlaki eğitim programlarının planlanması, usul ve
esaslarının belirlenmesi.
23.
Yurt dışında
görevlendirilecek yöneticilere ve sporculara verilecek temsil ödeneklerinin
miktarı ile ilgili usul ve esasları belirlemek,
24. İhtiyaç duyulan her
türlü konuda alt komisyonlar kurmak ve yönetmelikler hazırlamak,
Özetle,
Merkez yapılanma aşağıdaki şekilde olacaktır;
Bölgesel
Antrenman Merkezi
(Spor Fakültesi
Bünyesinde)
|
|
